Yıllardır meslek birliklerinin gündeminde olan Özel Kopyalama Harçları ile ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteğiyle bir proje hazırlandı ve bu proje kapsamında bir rapor yazıldı. “Özel Kopyalama Harçları: Dünya Örnekleri ve Türkiye” adlı rapor web sitemizin Araştırmalar/Türkiye kısmında yer alıyor.
Müzik Analiz olarak Özel Kopyalama Harçlarına ilişkin sorularımızı müzik alanındaki meslek birliklerine yönelttik. Sorularımızı MESAM Genel Başkanı Recep Ergül yanıtladı.
Müzik Analiz: Özel Kopyalama Harcı hak sahipleri için ne anlama geliyor?
MESAM-Recep Ergül: Özel Kopyalama Harcının “Devlet eliyle toplanan bir meblağ ve bu meblağın hak sahiplerine dağıtılması” düzeyinde sadece mali bir konu olarak ele alınmasının, konuyla ilgili hâlihazırda yürütülen projelere dar bir bakış açısı ile bakılmasına neden olacağı kanaatindeyiz. Özel Kopyalama Harcı, fikri mülkiyete atfedilen değerin istisnai bir göstergesidir. İnsanlığın sahip olduğu bilgi, kültürel ve sanatsal birikimin, yaratıcılık ve özgünlük ile birleşerek bir eser olarak tezahür etmesi ve bunun gelecek kuşaklara aktarılması evrensel olarak önemsenen bir olgudur. Ülkelerin refah düzeyleri ile kişisel özgürlüklerin gelişmişliğinin, bu konuda uygun koşulların sağlanması ile orantılı olarak arttığı görülmektedir. Özel Kopyalama Harcının, yaratıcılığı teşvik eden ve eser sahiplerinin ihtiyaç duyduğu uygun koşulların sağlanmasında etkili bir telafi mekanizması olarak kullanılabileceği açıktır. Bu anlamda özellikle son yıllarda ağırlaşan yaşam koşullarının getirdiği kaygı ve korkudan uzak şekilde MESAM üyelerinin eser üretimlerinin devamının sağlanmasını teminen, Özel Kopyalama Harcının daha etkin şekilde toplanması ve adil dağıtılması yönünde gösterilen her türlü çabayı desteklediğimizi belirtmek isteriz. Özel Kopyalama Harcının hak sahipleri arasında yer alan üyelerimizin bu konudaki beklentilerini ve MESAM’a güvenini boşa çıkarmamak adına gerekli insiyatifleri göstermeye hazırız.
Müzik Analiz: Bakanlığın desteğiyle ÖKH ve Türkiye Projesi kapsamında hazırlanan rapor sizce önümüzdeki dönem hareket planı için bir başlangıç sayılabilir mi?
MESAM-Recep Ergül: ÖKH ve Türkiye Projesi kapsamında şimdiye kadar yapılan sunum ve raporlamaların, hak sahiplerini temsil eden meslek birlikleri arasında Özel Kopyalama Harcı konusunda temel bilgilendirme amacını doğru ve verimli şekilde yerine getirdiğini düşünüyoruz. Zira çalışmalara konu olarak, özellikle Özel Kopyalama Harcı uygulamasında başarılı olan ülkelerin seçildiği ve bu kapsamda onların uyguladıkları değişik dağıtım modellerinin analizinin yapıldığı görülmektedir. Proje kapsamında yapılan, faydalı ve doyurucu bulduğumuz bu çalışmaları, Özel Kopyalama Harcının Fikri Mülkiyet Hukuku içindeki öneminin altını çizmesi, konunun muhataplarına ışık tutması, kalıcı ve adil çözümlere temel teşkil etmesi açısından değerli bir kaynak olarak görmekteyiz.
Müzik Analiz: Bundan sonraki aşama ne olmalı? Özel Kopyalama Harçlarının yeniden hak sahiplerine dağıtılması için nasıl bir strateji izlenmeli sizce?
MESAM-Recep Ergül: Bir sonraki aşama olarak, ülkemizde Özel Kopyalama Harcı adı altında toplanan meblağın hak sahipleri arasında paylaşımına yönelik modelleme çalışmalarının yapılmasını beklemekteyiz. Konuyla ilgili tüm hak sahiplerini tatmin edecek ve adil şekilde paylaşımı öngören modelleme çalışmalarının da bir an evvel başlaması ve yol alınması için yapılacak çalışmalara her türlü katkıda bulunmaya memnuniyetle hazır olduğumuzu da belirtmek isteriz. Yapılacak çalışmada, bu konudaki en iyi uygulamaya sahip yurtdışı modelleri dikkate alınarak melez bir model esas alınabileceği gibi ülkemizin kendine has ekonomik ve sosyal gerçekleri de bu model içinde mutlaka dikkate alınmalıdır. Ayrıca MESAM olarak özellikle altını çizmek isteriz ki; çalışmaların ve modellemenin Özel Kopyalama Harcı uygulaması kapsamında sadece gelecekte toplanacak meblağı değil, geçmiş yılları da kapsaması, geçmiş yıllara ilişkin bir modellemenin de çalışmada yer alması gerektiği kanaatindeyiz. Zira hak sahiplerinin talepleri açısından henüz zamanaşımına uğramamış ve tahsil edilmiş ancak dağıtılmamış Özel Kopyalama Harcı meblağına yönelik olarak üyelerimizin haklarının talebini de takip etmekle yükümlü olduğumuz kanaatindeyiz.
Müzik Analiz: Müzik camiası açısından Özel Kopyalama Harçlarında gerçekleşecek olan “Sosyal ve kültürel amaçlı kesintiler” sizce nasıl değerlendirilmeli ne amaçla kullanılmalı?
MESAM-Recep Ergül: Bilindiği üzere FSEK 44. maddesinde “…. Özel hesapta toplanan bu tutarların dörtte biri Kültür ve Turizm Bakanlığı Merkez Saymanlığı hesabına aktarılır ve bütçeye gelir kaydedilir. Bu hesapta kalan miktarlar fikrî mülkiyet sisteminin güçlendirilmesi ile kültürel ve sanatsal faaliyetlerin yürütülmesi amacıyla kullanılır.” hükmü yer almaktadır. Buna göre kesintinin “Fikrî mülkiyet sisteminin güçlendirilmesi” amacıyla kullanılması gerektiği kanun koyucu tarafından açıkça düzenlenmiştir. Bu amacın gerçekleşmesi adına hangi somut adımların atılması gerektiğinin tespiti için öncelikle ihtiyaç analizlerinin iyi yapılması gerekmektedir. Bu noktada hak sahiplerinin iradelerinin ve taleplerinin öğrenilmesi için meslek birlikleri eliyle yapılacak anketler bir araya getirilerek, anket sonuçlarının analizlerinin yapılması mümkün olabilir. Keza, özellikle genç kuşakların daha çok sanatsal ve kültürel faaliyetlere yönelmesini özendirecek ortamların, ülkemizin en ücra köşesindeki gençlerin de erişeceği şekilde, yaratılmasının öncelikli bir amaç olduğunu düşünüyoruz.
Müzik Analiz: Son söz niyetine eklemek istediğiniz bir şey var mı?
MESAM-Recep Ergül: Bakanlık desteği ile yürütülen ÖKH ve Türkiye Projesi’nin, Özel Kopyalama Harcının FSEK’de yer alan amacına uygun şekilde kullanılması ve yıllardır toplanmasına rağmen maalesef hak sahiplerine dağıtılamamasından doğan adaletsizliği ortadan kaldırması adına çok önemli bir çalışma olduğunun bir kez daha altını çizmek isteriz. Bu çalışmaya, ülkemizin en büyük ve en eski meslek birliği olarak katkı yapmaktan mutluluk duyarız. Proje kapsamında şimdiye kadar yapılan çalışmalarda emeği geçen tüm paydaşlara teşekkür ederiz.