Covid-19 virüsü sadece sağlık sorunları yaratmadı tüm ekonomiyi ve müzik sektörünü de sarstı. Canlı performanslar ertelenirken eğlence mekanları kapatıldı. Sektör bir yandan sağlık tehdidi yaşarken diğer yandan mali açıdan sıkışmış durumda. Sektörün farklı kurumları kendi dayanışmalarını ve önlemlerini gerçekleştirirken, hükümetlere yardım ve destek çağrılarında bulunuyor.
Toplumsal Dayanışma Girişimleri
Bu sıkışmışlık toplumsal sorumlulukların oradan kalkması anlamına gelmiyor. Sadece müzik endüstrisi değil tüm kültürel sektörlerden toplumsal duyarlılığı arttırmaya yönelik girişimlere destek veriliyor. Sektörün önde gelen isimleri sosyal medya aracılığıyla topluma moral vermeye yönelik paylaşımlar yapıyorlar.
Öte yandan Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Facebook, Giphy, Microsoft, Pinterest, Slack, TikTok, Twitter ve WeChat tarafından desteklenen # BuildforCOVID19 haştagi organize ediyor. Bu haştagin tüm dünyadan katılımcıların sağlık, toplum, eğitim ve savunmasız toplumlar da dahil olmak üzere belirli temalar etrafında projeler geliştirilmesini hedefliyor.
Birleşmiş Milletler tarafından yapılan “Kreatiflere Global Çağrı: Birleşmiş Milletler ‘den Açık Bir Bildirge” isimli çağrıda bildiğimiz kuralların yıkıldığı bir dönemde “kritik halk sağlığı mesajlarının farklı dillere, farklı kültürlere, topluluklara ve platformlara çevrilmesi, herkese her yerden ulaşılması” konusunda yardıma ihtiyacı olduğunu belirtilerek katılım daveti yapılıyor.
Pandemiden en çok etkilenen ülkelerin başında gelen İtalya’ da IFPI Ulusal Grubu olan FIMI ve bağımsız şirketler sağlık sisteminin iyileştirilmesine yönelik olarak ortak bir albüm hazırlıklarına başladılar.
Hükümetlerin Önlemleri
Bazı hükümetler kültürel sektörlere yönelik özel destek programları uygulamaya başlarken bazıları genel destek paketleri içinde yer verdiler. Bu destekler vergi ertelemesi, indirimi vb. yöntemlerle olduğu kadar Özel Kopyalama Harçları gelirlerinin dağıtımı yoluyla doğrudan mali destek biçimini de alıyor.
Şimdilerde daha fazla hükümet yaratıcı sektörlere yönelik Fransa’da olduğu gibi vergi ve sosyal güvenlik kesintileri gibi diğer koruyucu önlemler için acil durum fonu sağlamaya niyetli görünüyor. Arjantin, Şili ve Peru da bunlar arasında yer almakta.
IFPI tarafından yapılan çalışma sonucunda müzik endüstrisinin çökmesini engellemeye yönelik önlemler ülke ülke belirlendi. Bu belirlemeye göre alınan başlıca önlemler ve ülkeler şunlardan oluşuyor:
Destek Türü | Ülke |
---|---|
Vergi Ertelemeleri ve indirimleri, kredilendirmesi kapsamında | Belçika, Fransa, Yunanistan, İtalya, İngiltere |
Küçük ve orta ölçekli işletmelere destek kapsamında | Finlandiya, Almanya, Yunanistan, İtalya, Hollanda, İspanya, İngiltere |
Kültürel Sektörlere doğrudan destek | Fransa, Almanya, İtalya, Meksika, Norveç, İsveç, Tayvan |
Daha Fazla Dayanışma Daha Fazla Destek
Uluslararası Eser Sahipleri Meslek Birlikleri Konfederasyonu CISAC hükümetlere açık bir mektup yayınladı ve müzik ve diğer sanat kreatiflerin hassas bir noktada olduğunu, bugün ve önümüzdeki haftalarda ve aylarda, kreatif kesimin krizden en fazla etkilenen kesim olacağını duyurdu.
IFPI’ın da dahil olduğu bazı uluslararası organizasyonlar yayınladıkları ortak bildiri ile Avrupa Komisyonu ve üye devletlerin müziğin de dahil edilecek şekilde kültüre ayrılan ulusal bütçelerini ve AB bütçelerini artırmaları için çağrıda bulunuyor. Dahası Avrupa Birliği Koronavirüs Yatırım Girişimi kapsamında her bir üye devletin kreatif sektörün yapısal fonlara hızlı ve geniş kapsamlı erişimini sağlamalarının şart olduğunu ifade ediyorlar.
Amerika Konser ve Etkinlik Endüstrisi Amerikan Hükümeti’ne “Canlı Etkinlik Yardım Paketi” ile yardım çağrısında bulundu. Digerati Production tarafından Change.org’da başlatılan yardım paketine ilişkin dilekçenin 17 Mart itibariyle 251.000’den fazla imzacısı var.
Kanada Hükümeti’ne yönelik benzer bir dilekçe de change.org’da yer almakta ve 4.900’dan fazla imzası var.
Ülkemiz Meslek Birlikleri ’de Kültür ve Turizm Bakanlığı’na başvurarak Özel Kopyalama Harcı gelirlerinin destek ve yardım için kullanılmasını istediler.
Grammy Ödüllerini veren Recording Academy ve kendisine bağlı olan yan kuruluşu MusiCares, virusden etkilenen müzik endüstrisindeki kişilere yardımcı olmak için bir Corona virüs yardım fonu başlattıklarını bildirdi. Yardım fonuna Recording Academy ve MusiCares, birer milyon USD bağışta bulundu. Yaptıkları açıklamada son haftalarda, Covid-19’un müzik camiasını harap ettiğini, binlerce müzik yaratıcısını ve profesyonelini işsiz ve belirsiz bir gelecekle baş başa bıraktığını duyurdu.
Kültürel sektörler için önemli bir dayanışma adımı da bu sektörlerin ürünlerini dağıtan veya pazarlayan kuruluşlardan geldi. Pandora, Amazon, Deezer, Facebook, SiriusXM, Tidal ve Spotify gibi kuruluşlar Musicare, PRS Foundation ve Help Musicians gibi vakıflara önemli bağışlar yaptıkları gibi bunların kampanyalarına destek oluyorlar.
İngiltere Müzik Birliği “Music Union” hükümete ve kayıt endüstrisine bir çağrıda bulunarak etkilenen üyeleri için Koronovirus Zorluk Fonu başlattıklarını duyurdu ve 200 İngiliz Strelini hibe vereceklerinin ilan etti.
Sektörel Çabalar
Hükümetler tarafından yapılan bu destekler dışında sektör ekonomik yıkımı engellemeye yönelik kendi önlemlerini almaya çalışıyor.
Meslek Birlikleri dağıtımlarını öne çekmeye, şirketler ödemelerini erken yapmaya çalışıyorlar. Ne var ki ekonominin durgunluğunda bu sürdürülebilir olmayan bir yöntem. Bu nedenle müzik ekonomisinin devamını sağlamaya yönelik uzun vadeli adımlar atılmaya çalışılıyor.
İngiltere’de şirketler perakendecilere verdikleri ürünlerin fiyatlarında indirime giderken Hollanda’da umuma açık mahallere fatura kesilmiyor. Ödemelerini peşin olarak yapmış olan mekanlar için telafi yöntemi uygulanacağı duyuruluyor. Öte yandan İngiltere meslek birliği “PRS for Music” de “Acil Yardım Fonu” kurdu. Fondan yararlanabilmek için başvuru sahiplerinin en az 2 yıldır PRS üyesi olmaları ve bu iki yıl içerisinde en az 500 İngiliz Sterlini telif hakkı elde etmiş olmaları gerekiyor. Bu kişilere 1.000 İngiliz Sterlini’ ne kadar hibe sağlanacak.
Almanya’da GEMA, önümüzdeki haftalar ve aylar içinde müzik etkinlikleri organizatörleriyle olan lisanslama anlaşmalarında da esneklik sağlayacağını bildirdi.
Ayrıca Almanya eser sahipleri meslek birliği GEMA “acil yardım” programını duyurdu. Mevcut salgın nedeniyle maddi zorluklarla karşılaşan şarkı yazarları için iki aşamalı dağıtımdan oluşacak şekilde 40 milyon AVRO’ya (yaklaşık 43,2 milyon Dolar) kadar yardımda bulunacağını açıkladı.
Belçika ve Avusturalya’da ulusal repertuarın dinlenmesini, İngiltere’de müzik dinlemesini teşvik eden bir yaklaşım izleniyor.
Fotoğraf: Omar Prestwich
Evde Çalışma
Endüstri Covid-19 etkisi nedeniyle çalışanlarını da korumaya çalışıyor. IFPI İngiltere, Belçika, Zurih ofisleri evden çalışma kararı aldı. Cobalt gibi müzik sektörünün önemli şirketleri de evden çalışma kararı aldılar. Türkiye’de meslek birlikleri ve müzik camiasında da evden çalışma kararları alındı. MÜ-YAP, MÜYORBİR, MESAM ve MSG personeli çalışmalarını evden sürdürüyorlar.
Canlı Konserlerden Canlı Streaming Etkinliklerine / Online Platformlarda Yeni Hizmetler
Pek çok sayıda sanatçı internet üzerinden canlı performanslar sergileyerek canlı streaming uygulamalarına yönelmiş görünüyor. Amerika’nın country müzikçileri Keith Urban ve Hunter Hayes geçtiğimiz günlerde canlı konser yayını gerçekleştirdiler ve Urban’ın instegram streamingi 435.000’den, Hunter Hayes’in Youtube yayını ise 17.400’den fazla görüntüleme aldı.
U2’un Bono’su ise Covit-19’la ön cephede mücadele eden doktorlar, hemşireler, sağlık çalışanları için yeni yazdığı bir şarkıyı ilk defa internet üzerinden canlı yayınladı.
Blonde Artist Management and Left Bank Magazine bir süreliğine Youtube ve İnstegram’dan müzik, komedi, şiir okumalarını içeren bir canlı stream programı etkinliği gerçekleştirdi.
Pandora tüm zamanların en iyi 100 canlı kayıt performansını içeren bir kanal açtı. Liste Alicia Keys, Adele, Bob Marley, Coldplay, Eagles, JAY-Z, Michael Bublé, Nirvana dahil pek çok sayıda önemli sanatçıya ait olan canlı kayıtlardan oluşuyor.
Apple’ın global radyo istasyonu Beats 1, DJ’lerin evlerinden 7/24 canlı yayın yapmasına imkan tanıyor. Apple Music, DJ şovlarını evlerinde yer alan özel ekipmanlarla kaydedecek ve iPhone’dan FaceTime aracılığıyla çalışacaklar.
Bütün dünyada etkinlikleri takip eden ve güncellemeler yapan etkinlik platformu Bandsintown geçen hafta canlı “Bandsintown Live” kanalını başlattı. İlk canlı performans DJ Black Coffe’nindi ve 90 dakikalık şovu aynı anda 19.000’den fazla kişi, toplamda 84.500’den fazla kişiizledi. Kanal ilk gün itibariyle 5.000 üye aldı. Bandsintown yakın zamanda Canlı Müzik Maratonuna ev sahipliği yapacak ve online gerçekleştirilecek bu festivalle toplanan bağışlar müzisyenlere ve müzik endüstrisi profesyonellerine yardımcı olmak için kurulan MusiCares Covid-10 Yardım Fonuna aktarılacak.
Öte yandan daha çok yeni ve az bilinen sanatçı ve DJ’lerin yer aldığı SoundCloud CEO’su Kerry Trainor, koronavirüs salgını sürecinde sanatçıların yaratıcılığına ve kariyerlerinin gelişmesine katkıda bulunmak amacıyla “Soundcloud Creators” adlı hizmetini sunmaya başladı. Bu hizmetin içerisinde Soundcloud Pro üyeliğine %50 indirim de söz konusu.
Deezer “Stay At Home” adlı yeni kanalı ile yeni hizmetini başlattı. İlgili kanalda “The Great Indoors’, ‘Your Music Therapy’ and ‘Keep the Kids Upbeat’ temalı listeler oluşturuyor. Ayrıca salgınla ilgili güncel haberlerin yer aldığı podcastlerin bulunduğu bir hizmetini de sürdürüyor.
YouTube’un son girişimi ise, bu dönemde insanları izole etmeye teşvik etmeye yönelik, evdeyken insanları eğlendirecek, bilgilendirecek videoları bir araya getirdiği StayHome#WithMe adlı kanalı. Bu kanalla Youtube sanatçıların 30 günlük canlı yayınlar yapmalarına imkan tanıyor.
Önümüzdeki Dönem
Covid-19 salgını uzun süreceğe benziyor ve tüm sektörler gibi müzik endüstrisi ve eğlence sektörü ciddi ekonomik zararlarla karşı karşıya.
Sağlık nedenleriyle yapılan insani yardımlar dışında, bütün ülkelerdeki bu destek ve dayanışma çalışmalarının ardında, kültür endüstrilerinin eğlence değil toplumsal yaşamın ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilmesi yatıyor. Salgın süresince ve sonrasında ortak yaşanmışlıkları dile getirecek başka bir aracımız olmadığını bilenler bu imkanı yaşatmaya çaba gösteriyorlar.
Sürecin, ülkemiz müzik endüstrisi bakımından da ciddi ölçüde destek ve yardım gerektirdiği ortada. Küresel pazara girme ve kültürümüzü farklı coğrafyalarda yaygınlaştırma yönünde bebek adımlarıyla yürümeye başlamış olan kültürel sektörlerimizin, bu adımlarını sürdürmesi isteniyorsa kamu desteklerinin sağlanması ve çeşitli yardım fonlarının oluşturulması kaçınılmaz gözüküyor.