Dünyada ve ülkemizde yaşanan Covid 19 pandemisi sebebi ile iş gücü kaybına uğrayan sektörlerin başında müzik sektörü de gelmektedir.
Kamuoyu ile paylaşılan “Normalleşme Takvimi” nde muhtemelen yıl sonuna kadar konser ve festival gibi toplu etkinliklere izin verilmeyeceği anlaşılmaktadır. Müzik endüstrisinin can damarı gelirlerinden olan canlı performansların tamamen durmuş olması sonucunda karantina tedbirleri kademeli olarak hafifletildiğinde bile uzun süre eski haline gelemeyeceği görülmektedir.
Kamu ve yerel yönetimlerin destek paketlerinde müzik endüstrisinin normalleşme ve iyileşme sürecine ilişkin herhangi bir destek paketinin olmaması endüstrinin paydaşları tarafından endişe verici bulunmaktadır.
Bu ortamda Türkiye müzik endüstrisindeki tüm paydaşların Covid 19 sürecini ve Covid 19 sonrasındaki süreci nasıl değerlendirdiklerini, nasıl etkilendiklerini ve çözüm önerilerini anlayarak tek bir raporda kamuoyuna sunmak için aşağıda belirtilen kurumlara/kişilere web üzerinden bir anket sunulmuştur. Her bir mecranın kendine özel dinamiklerine göre farklılaşan sorular hazırlanmıştır.
Müzik endüstrisi için belirlenen paydaşlar :
1. Şarkıcılar
2. Söz yazarları & bestekarlar
3. Müzik Yapım Şirketleri
4. Sahne arkası & stüdyoda çalışanlar (sesçi/ışıkçı/tonmaister/rodi)
5. Organizatörleri
6. Mekanlar
7. Kültür Kurumları
8. Müzik festivali yapan kurumlar
9. Radyolar
10. Dijital platformlar
11. Müzik meslek birlikleri
12. Edisyon şirketleri
Bu anket kapsamında Covid19 sürecinde Türkiye’deki Festivaller..
Covid 19 olmasa idi 2020 yılı içinde 2.362.000 kişiye festivalleri ile buluşmayı hedefleyen şirketlere (12 şirkete) yaşadıkları süreci değerlendirmelerini istedik.
1. Covid 19 sürecinden nasıl etkilendiniz?
Covid 19 sebebi ile festivallerin hepsi iptal edildi. Yıl sonuna kadar da festival (dijital festival hariç) yapıl(a)mayacak.
Ankete katılan şirketlerin hepsi bu süreçte finansal sıkıntıya girmesine rağmen personel çıkarmadan uzakta erişim sağlayarak çalışmalarına devam etti. Saha çalışmaları durduğu için o alan özelinde çalışanlar işlerini kaybetti. Merkez ofiste çalışanlar, özlük haklarından kesinti yapılmadan maaşlarını alabildi.
2. Covid 19 sürecinde nihai tüketiciye (dinleyiciye&izleyiciye) ulaştınız mı?
Ankete katılan şirketlerin yarısı dijital platformlarda dinleyici & izleyici ile buluşacak dijital konser ve/veya festivaller organize ettikleri ifade etti.
3. Covid 19 sürecinde Covid 19 öncesinde kurduğunuz iş modelinizden gelir kazanmaya devam ettiniz mi?
Ankete katılan şirketlerin hiçbiri Covid 19 süresince Covid 19 öncesinde kurduğu iş modelinden gelir kazanamadığını ifade etti.
4. Covid 19 sürecinde farklılaşan iş modelleriniz oldu mu?
Ankete katılan şirketlerden 1 tanesi hariç geri kalan şirketlerin hepsi iş modellerini farklılaştırdığını ifade etti.
5. Bu yeni modellerden gelir elde ettiniz mi?
Bu yeni iş modelinden 2 şirket dışında diğerleri gelir elde etmediğini ifade etti. Geri kalan şirketler, ücretsiz olarak organize ettiği etkinlikler dinleyici/izleyiciler tarafından izlendi/dinlendi.
6. 2020 yılı içinde etkinlerinizi eski sisteminize göre devam ettirmeyi düşünüyor musunuz?
Ankete katılan şirketlerden 1 tanesi hariç diğer şirketler eski sisteme göre 2020 yılı içindeki etkinlikleri devam ettirmeyi düşünmediklerini ifade ettiler.
7. 2020 yılı içinde etkinliklerinizi yeni düzene göre kurmayı düşünüyor musunuz?
Ankete katılan şirketlerin yarısı gerekli izinler verilir ise yeni düzene göre (sosyal mesafe korunarak organize edilmiş mekanlar, hijyen kurallarının uygulanması vb.) organize edilecek konser ve festivaller yapabileceğini iletti.
8. 2020 yılı içinde % 100 normal hayata geçişin için öngördüğünüz tarih nedir?
Ankete katılan şirketlerin yarısı, % 100 normal hayata geçiş için öngördüğü tarih 6-12 ay iken geri kalan şirketlerin öngörüsü daha 6-12 aydan daha uzun bir süre olduğu görüşündedir.
9. Normalleşme sonrası pandemi öncesi durumunuza ne kadar sürede döneceğinizi düşünüyorsunuz?
Ankete katılan şirketlerin yarısı normalleşme sonrası pandemi öncesi duruma 6-12 ay içinde döneceğini düşünürken geri kalan şirketlerin öngörüsü daha 6-12 aydan daha uzun bir süre olarak düşünmektedir.
10. 18 Mart 2020 tarihinde açıklanan “Ekonomik İstikrar Kalkanı” paketinden kurumunuz faydalanabiliyor mu?
Ankete katılan şirketlerin yarısı 18 Mart 2020 tarihinde açıklanan “Ekonomik İstikrar Kalkanı” paketinden faydalanabilirken (sadece kısa çalışma ödeneği ) diğer yarısı kapsam dışında kalmış.
11. Covid 19 sürecinden en az zararla çıkabilmesi ve kademeli olarak normale geçiş için çözüm önerileriniz nedir?
Covid19 sürecinden müzik endüstrisinin en az zararla çıkabilmesi için şirketlerin önerdikleri çözüm önerileri:
- Belediyeler tarafından alınan
- Belediyeler arası standart uygulaması olmayan
- Yurtdışında hiçbir eş değer uygulaması olmayan
- Müzik endüstrisine dönük geri dönüşü olmayan
Eğlence Vergisi’nin kaldırılması veya alınan oranın düşürülmesi,
- KDV oranlarının diğer kreatif endüstriler oranında eşitlenerek düşürülmesi
- Belediyelerden kiralanan mekan şartlarının hafifleştirilmesi
- Müzik endüstrisi özelinde özel hibe ve/veya kredi paketleri düzenlenmesi
- Kültür ve Turizm Bakanlığından sektöre doğrudan verilecek maddi ve manevi desteklerin sağlanması. Süreç içinde müzik endüstrisinin yalnızlığını giderecek manevi desteklerin de “farkındalık kampanyaları” ile sağlanması
- Müzik meslek birliklerine özel kopyalama harcının ödenmesi
- Müzik meslek birliklerinin canlı etkinliklerden telif ödemelerinde yapıcı destekler vermesi
- Müzik endüstrisi alanında çalışan şirketlere ve çalışanlara 5 yıl gelir vergisi ve stopaj muafiyeti verilmesi. Bu süreç içinde “kayıt dışı-sigortasız” çalışmak zorunda kalan kişilerle ilgili çalışma yapılarak sigorta mevzuatını revize edilmesi ve tüm çalışanların sigorta güvencesinin olması
12. Covid 19 süreç içinde gerçekleşmesi planlanan ama yapılamayan etkinlikleriniz için ödenen bilet ücretlerin iadeleri yapıldı mı? İptal olan ödemelerin iadesi yapıldı mı? Covid 19 süreç içinde gerçekleşmesi planlanan ama yapılamayan festival için sponsor anlaşmalarınız iptal oldu mu?
Ankete katılan şirketlerin hemen hemen hepsi Covid 19 sürecinde gerçekleşmesi planlanan ama yapılamayan festivallerin ödenen bilet ücretlerini iadelerini dinleyici/izleyiciye yapmasına rağmen festivalle ilgili yaptıkları harcamaların ödemelerini geri alamadılar. Sponsor anlaşmaları da iptal edildi.
Müzik endüstrisinin diğer paydaşlarının aynı konu özelindeki cevapları önümüzdeki günlerde paylaşılacaktır.