Zorlu bir pandemi süreci geçti ve en çok etkilenen sektörlerin başında canlı müzik sektörü geliyordu. 1 Temmuz’da gerçekleşen açılmalar sonrasında canlı etkinlikler de start aldı. Canlı sektörün pandemiden nasıl etkilendiği, açılmalarla birlikte nasıl bir süreç beklendiği, geleceğe dair yeniliklerin neler olabileceğine dair sorularımızı Türkiye Canlı Müzik ve Eğlence Sektörü Derneği TESDER Başkanı Alp Çağrı Günal yanıtladı.
Müzik Analiz: Zorlu bir pandemi süreci geçirdik ve en çok etkilenen sektörlerin başında canlı müzik sektörü geliyordu. Öncelikle sizin açınızdan bu dönem nasıl geçti? Süreçte sizi en çok zorlayan konu ne idi?
Alp Çağrı Günal: Aslında çok fazla söylenecek bir şey yok. Sürecin en başında ilk kapanan ve şu an hala tam normalleşemeyen bir sektörüz. Birçok sektör belli bir miktar işlerini yapmaya fırsat buldu, biz biraz geçen yaz hariç olmak üzere neredeyse hiç yapamadık. Ama bundan ziyade en çok bazı konulardaki çifte standardı anlamakta zorlandık.
Müzik Analiz: Pandemi öncesine göre ne kadarlık bir düşüş gerçekleşti?
Alp Çağrı Günal: TOBB’un verdiği rakamlara göre %73 düşüş gerçekleşti. Dünyada da bir düşüş oldu ama bu oranlardan çok daha az.
Müzik Analiz: Pek çok ülkede pandemi döneminde canlı etkinliklere ilişkin araştırmalar ve deneme konserleri gerçekleştirildi. Ülkemizde böyle girişimler oldu mu?
Alp Çağrı Günal: Hayır olmadı.
Müzik Analiz: Geçtiğimiz yıl kısa bir dönem için yeniden açılmalar söz konusu oldu ve park et seyret gibi mesafeli bazı konserler başlatıldı. TESDER bünyesinde yer alan üyeleriniz arasında bu dönem için herhangi bir etkinlik gerçekleştirdi mi? Nasıl sonuçlandı, bilet satışları ve izleyici sayıları ne düzeydeydi?
Alp Çağrı Günal: Park et seyret yapıldı evet. Çok verimli olduğu söylenemez. Bir denemeydi, konser tüketicisinin bu şeklide bir tüketime çok sıcak bakmadığı tecrübe edilmiş oldu.
Fotoğraf: Madonna Konseri, TESDER
Müzik Analiz: Konser takipçilerine yönelik bir araştırmanız oldu mu? Konser takipçileri yeniden konserlere gitmeye hevesli mi? Pandemi öncesi düzeylere ne kadar sürede erişilebileceğinizi düşünüyorsunuz?
Alp Çağrı Günal: Evet araştırmalarımız oluyor. Konser izleyicisinin şu an için çok hevesli olduğunu söyleyebilirim. Zaten şu an yapılan konserler oldukça iyi geçiyor. Bu bir dönem, bir süre sonra bu özleme duygusu geçince normale dönecektir. Pandemi öncesi düzeye 2022 yazında geleceğimizi düşünüyoruz.
Müzik Analiz: Pandemi sürecinde sanatçıların tercihlerinde benzeri değişiklikler gözlemlediniz mi?
Alp Çağrı Günal: Pandeminin başlamasıyla birlikte dijital konserler ve instagram konserleri denendi. Önce biraz ilgi gördü yoklukta ama sonra doğal olarak konser işi idealinde dijital olamadığı için kendiliğinden sayıları azaldı ve bitti.
Müzik Analiz: Yeni dönem için beklentileriniz nedir? Şu ana kadar yeni dönem için ortalama kaç etkinlik gündemde? Bilet satışları ne durumda? İzleyici sayıları pandemi öncesi dönemi yakalayabilecek mi? Bilet fiyatlarında bir artış oldu mu?
Alp Çağrı Günal: Bilet fiyatlarında artış oldu ama 1,5 yıla yakın bir süredir konser yapılamadığı için Türkiye gibi enflasyon olan bir ülkede bu artış tabii ki doğal. Ayrıca birçok mekan hala yarım kapasite ile çalışıyor ve aynı maliyetleri yarım kapasite ile çıkarmaya çalışıyor. Bundan dolayı da bazı konserlerde bilet fiyatlarında bir artış söz konusu. Etkinlik adedi olarak bir rakam vermem çok mümkün değil ama bilet satışları iyi gidiyor, tabii ki bir özleme durumu söz konusu daha önce de ifade ettiğim üzere.
Müzik Analiz: Bazı ülkelerde konser etkinlikleri için nelere dikkat edilmesi gerektiği konusunda, sahne çalışanlarından izleyicilerin etkinlik alanında bulunmasına kadar bazı rehberler hazırlandı. Sizin de böyle bir girişiminiz oldu mu?
Alp Çağrı Günal: Evet aslında oldu ama devletle bunun iletişimini kuramadan normalleşme sürecine geçildi. Yine de üyelerimiz zaten bu rehberleri uyguluyor. Zaten bizim hazırlığını yaptığımız rehber üyelerimizin ortak uygulamalarından oluşan bir yapıda idi. Dolayısıyla devlet bunu mecburi tutsun tutmasın biz zaten sorumlu organizatörler ve mekanlar olarak bunları uyguluyoruz.
Müzik Analiz: Etkinlikler için mesafe uygulaması, maske gibi zorunluluklar olacak mı? Etkinlik alanı ve sahne, sanatçılar, çalışanlar için ne gibi önlemler alınacak?
Alp Çağrı Günal: Şu an mesafe kısıtlamaları söz konusu. Kapalı mekanlarda maske uygulaması da devam ediyor. Sanatçılar ve çalışanlar için çok daha detaylı ve sistematik hijyen uygulamalarımız üyelerimiz tarafından uygulanıyor. TESDER üyesi olmayan ama yine de tüm bunları eksiksiz yapan kurumlar da var elbette ama bir de çok özenli ve dikkatli olmayanlar da var. Genelde de bunların etkinlikleri sosyal medyada yer alıyor ve sektör için olumsuz bir örnek teşkil edebiliyor. Bunları görenler tüm etkinlikler böyle sanıyor. Pandemi döneminde de bunun sıkıntıları yaşandı. Biz konser bile yapamazken otellerde etkinlikler serbestti ve orada yapılan ve kuralların uygulanmadığı partilerden sosyal medyaya yansıyan görüntülerden dolayı konserler ve etkinliklerin algısı zarar gördü.
Müzik Analiz: Bazı ülkelerde aşı karnesi uygulamaları tartışılıyor. Sizin bu konudaki görüşünüz nedir?
Alp Çağrı Günal: Aşı karnesi uygulamasını çok önemsiyoruz. Aşı sırası gelmesine rağmen yaptırmayan milyonlarca insanımız olması ve 1 Temmuz’daki açılmayla birlikte yükselen rakamlar, sonbahar kış dönemi için bizi çok tedirgin ediyor. Sektörümüzün yeni bir kapanmayı artık kaldıramayacağı ortada. Sadece bizim etkinliklerimizle sınırlı olmayan, restoran, AVM, sinema, otel, düğün ve insanların bir araya toplandığı tüm lokasyonlarda uygulanacak bir aşı karnesi zorunluluğunu, olası bir kapanmanın yerini tutması açısından çok değerli buluyoruz.
Müzik Analiz: Pandemi döneminde çevrimiçi etkinlikler dünya ölçeğinde öne çıktı? Ülkemizde bu tür etkinlikler oldu mu? Üyelerinizden bu tür etkinlikler düzenleyen oldu mu? Örnek verebilir misiniz?
Alp Çağrı Günal: Ben bu görüşe çok katılmıyorum. Yukarıda da ifade ettiğim gibi müziğin dijitalleşmesi yani CD’den dijitale dönüşüm döneminde yaklaşık 15 yıldır tüm dünyada canlı müziğin de dijitalleşmesiyle ilgili çalışmalar yapılıyor. VR konserlerine kadar birçok şey denendi ama bunlar kitlesel olarak kabul görmüyor. Arada başarılı münferit örnekler oluyor ama genel anlamda insanlar konseri bu şekilde tüketmek istemiyorlar. Çünkü konserde bir sanatçıyı canlı dinlemek, hareketlerine bizzat şahit olmak çok farklı bir duygu olduğu gibi aynı zamanda da konsere beraber gittiğiniz insanlarla, arkadaşlarınızla, eşinizle, çocuklarınızla olan paylaşım anlarınızı biriktirmenin dijitalde bir karşılığı yok.
Müzik Analiz: Çevrimiçi canlı performanslarda AR, VR, hologram gibi teknolojiler yaygın olarak kullanıldı. TESDER olarak bu tür etkinliklerin geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz? Teknolojinin sanatsal etkinliklere daha fazla etki edeceğini düşünüyor musunuz?
Alp Çağrı Günal: Bunların münferit bazı etkinliklerde başarılı olacağını, ama genel kural haline gelmesinin imkansız olduğunu düşünüyorum. Canlı konserlerde ilave şov unsurları olarak kullanılabilirler, ama canlı konserin yerini tutmak şeklinde kullanılmaları bence eşyanın tabiatına aykırı.